Dolarizasyon terimi, bir ülkedeki para biriminin yerini ABD dolarının alması olarak açıklanır. Tutarsız fiyatlandırmalar, aşırı enflasyon ve diğer çeşitli sebeplerle alakalı şekilde doların bir değişim aracı olmaktan çıkması ve amacını yitirmesidir. Dolarizasyon Nedir? Dolarizasyon Neden Olur? Adlı yazımızda, dolarizasyonun ne anlama geldiği, hangi durumlarda ortaya çıktığı ve sonuçları hakkında bilgiler yer almaktadır.
Dolarizasyon Nedir? Neden Önemlidir?
Dolarizasyon, bir ülkenin kendi kullandığı para birimini tamamen veya kısmi olarak bırakıp ABD dolarını kullanmaya başlamasına verilen isimdir. Doların piyasa işlemlerindeki yararlılığını kaybetmeye başlamasıyla dolarizasyon ortaya çıkar. Bu durum hem faydaları hem de zararları olabilir. Olumlu yönlerine bakıldığında ülkedeki parasal ve ekonomik istikrarın büyüme grafiği çizdiği görülürken ekonomik özerkliğin kaybedilmesi ise zararlarından biri olarak ifade edilebilir.
Dolarizasyon, genellikle dengesiz ekonomik ilerlemenin görüldüğü gelişmekte olan ülkelerde görülür. Doların ülke içindeki piyasa değerinin artması bir politika olarak devam ettirilebilir. Bu durum resmi kararnameler ile desteklenerek günlük işlemlerde kullanılması kabul edilebilir.
Dolarizasyon Neden Olur?
Dolarizasyonun temel nedeni, doların ülke para birimi karşısında daha fazla avantajı barındırıyor olmasıdır. Doların ülke içindeki hakimiyeti ekonomik istikrarın sağlanmasına daha fazla imkan sağladığı için iç piyasadaki yatırımcılar tarafından daha çok ilgi görür. Enflasyonun çok yüksek seviyede olduğu ülkelerde, yerel para biriminin alım gücündeki düşüşü gören vatandaşlar, günlük işlemlerinde ABD dolarını kullanmayı tercih edebilirler. Dolarizasyon neden olur:
- Ülkedeki yüksek enflasyon,
- Kredi riski
- Döviz kurundan korkma,
- Makroekonomik volatilite gibi sebepler dolarizasyona neden olmaktadır.
Ülkeler, yukarıdaki sebepler ortaya çıktığında tam dolarizasyon veya kısmi dolarizasyon politikasını benimseyerek daha güvenilir adımlar atabilecekleri politikalarını benimsemektedir. Ülkedeki ulusal para birimi bırakılarak resmi şekilde dolar kabul edilirse tam dolarizasyon oluşmaktadır. Kısmi dolarizasyon ise vatandaşların kendi para birimleri yerine doları tercih etmeleriyle başlayan bir süreçtir.
Dolarizasyonun Ülkedeki Sonuçları Nelerdir?
Dolarizasyonun avantajları ve dezavantajları bulunmaktadır. Yerel para biriminin tam veya kısmi şekilde dolara terk edilmesinin sonuçları aşağıdaki şekilde görülür.
Dolarizasyonun Olumlu Etkileri
- Ülkedeki finansal riskleri azaltmak ve yüksek enflasyona karşı büyük bir tedbir oluşturmak amacıyla kullanılır. Devalüasyona karşı korunmanın en önemli yolu olarak bilinir.
- Tam dolarizasyon, yurt dışındaki yatırımcılara güven duygusu verdiği için ekonomik gidişata olumlu etki yaratır.
- Krizlere karşı daha korunaklı ve istikrarlı bir sermaye piyasası oluşur.
- Ülke para biriminin dolar olması sebebiyle dünya pazarında daha kolay entegre olma fırsatı sunulur. Dolarizasyonun olumlu etkileri bu şekilde sıralanabilir.
Dolarizasyonun Olumsuz Etkileri
- Ülkenin özerkliğini kaybederek kendi parasını basma seçeneğinden vazgeçmesi gerekir.
- Ülke yönetiminin, para politikasını yönetme hakkını kaybettiği görülür.
- Merkez bankası, bankacılık sistemindeki kredi verme rolünü kaybeder.
- Hazine kasasında yeterli miktarda rezerv yok ise işleyişin devam ettirebilmesi için borçlanması gerekir.
- Devlet sembolü olarak görülen para biriminin yerine başka bir para biriminin kullanılması, bağımsızlığın kaybedildiği düşüncesini oluşturabilir.
Dolarizasyon Nasıl Ölçülür?
Ülkedeki dolarizasyon oranı ölçülebilmektedir. Dolarizasyon nasıl ölçülür sorusunun cevabını aşağıdaki formül sayesinde gözlemleyebilirsiniz.
- Yabancı para mevduatı + Yerli para mevduatı + Dolaşımdaki para / Yerli para mevduatı + Dolaşımdaki para
İşlemlerinin sonucu dolarizasyon oranını vermektedir.
Dolarizasyon Nasıl Önlenir?
Dolarizasyonun temel sebepleri para biriminin zayıflığı ve yüksek enflasyondur. Bu durumun oluşmasını engellemek için para birimindeki değer kaybını önlemeli, vatandaşların alım gücünü arttırmalı ve enflasyon ile mücadele edecek önlemler alınmalıdır.
Piyasadaki dolar talebini azaltmak için ülke para birimini daha cazip hale getirmek kısa vadede etki yaratan bir hamledir. Enflasyonun yok olması ise uzun vadede gerçekleşirken dolarizasyondan kurtulmayı sağlar.
Dolarizasyon Nedir? Dolarizasyon Neden Olur? Adlı yazımızda dolarizasyon kelimesinin ne anlam ifade ettiği, nasıl ortaya çıktığı, nasıl önlendiği, avantajları ve dezavantajları gibi detaylarından bahsettik. Finans alanında merak edilen diğer bilgileri aktarmaya devam edeceğiz. Devlet Tahvili Nedir? Devlet Tahvili Nasıl Alınır? yazımızı okudunuz mu?
