İktisat ile ilgileniyorsanız marjinal fayda terimi ile karşılaşma olasılığınız yüksektir. Marjinal Fayda Nasıl Hesaplanır? Marjinal Fayda Formülü Nedir? adlı yazımızda, sıklıkla duyduğunuz bu terimin ne ifade ettiği ve nasıl hesaplandığı hakkında detaylı bilgiler sunulmaktadır.
Marjinal fayda, iktisat terimi olarak karşımıza çıksa da anlamsal özellikleri her tüketicinin karşısına çıkan bir durumdur. Tüketiciler, bu terimin günlük yaşantıdaki önemi kavradıkları takdirde marjinal fayda hakkında daha net çıkarımlar yapabilecektir. Peki marjinal fayda nedir? Marjinal fayda nasıl hesaplanır?
Marjinal Fayda Nasıl Hesaplanır? Marjinal Fayda Nedir?
Marjinal fayda nedir sorusuna cevap vermeden önce iki ayrı kelimenin ne anlam ifade ettiğini öğrenmeniz yararlı olacaktır.
- Fayda kelimesi, bir hizmet veya malı tükettiğimiz takdirde oluşan doyum ve memnuniyete denir.
- Marjinal kelimesi, iktisatta “son birim” anlamını taşımaktadır.
Yukarıdaki iki kelimeyi inceledikten sonra marjinal fayda için mal veya hizmetin tüketilen her ek biriminin toplam faydada oluşturduğu etki denebilir. Marjinal faydanın daha iyi anlaşılabilmesi en bilindik örneklerden birini sunalım. Aşırı derecede susuzluk çeken bir kişinin suya ulaştıktan sonra içtiği ilk bardak ile son bardak aynı etkiyi yaratmayacaktır. Kişi için ilk bardak çok değerli olacaktır. İkinci bardak, ilk bardak kadar olmasa da tatmin edecektir. Üçüncü bardaktan itibaren içme isteği azalacak ve doygunluk hissedilecektir. Kişinin içtiği her bir bardak suyun sağladığı fayda ise marjinal fayda olarak ifade edilir.
Marjinal faydanın eğimi negatiftir. Örnekte de ifade edildiği gibi, tüketilen suyun ilk bardaki etkisi ile son bardaki etkisi aynı değildir. İlk bardaki su daha çok doyum sağlarken diğer bardaklardaki suyun doyum etkisi azalır. Tüketilen tüm ürünlerde bu eğim görülür. İhtiyaç duyulan her miktarda toplam fayda görülürken memnuniyet oranı azalır ve sıfıra iner. Marjinal fayda nedir sorusu için aşağıdaki tablo daha açıklayıcı olacaktır.
| Tüketim Miktarı | Marjinal Fayda | Toplam Fayda |
| 0 Birim | – | – |
| 1 Birim | 10 | 10 |
| 2 Birim | 5 | 15 |
| 3 Birim | 3 | 18 |
| 4 Birim | – | 18 |
| 5 Birim | -2 | 16 |
Marjinal faydada tüketilen mallar sınırlandırılmaz. Tüketilen bütün mallar aynı sonucu verir. İçecek, yiyecek ya da bir hizmet olarak düşünülebilir. Yukarıdaki tabloda tüketilen mala portakal suyu dersek, ilk bardaktan itibaren içilen her bardakta marjinal fayda oranı azalır ve beşinci bardakta zarar vermeye başlar.
Marjinal Fayda Örnek
Fayda, kişiden kişiye değişiklik gösteren bir yapıya sahiptir. Kişilerin zevk ve tercihleri, aynı maldan alınan fayda miktarında değişikliklere yol açabilir. Ekonomistler bu durumu da düşünerek, faydanın daha rahat ölçülmesi amacıyla “util” adı verilen bir birim kullanır. Mal ya da hizmet satın alınırken amaç en yüksek faydayı alabilmektedir. Örnekle ifade edecek olursak;
| Meyve | Meyve | Su | Su |
| Miktar | Fayda | Miktar | Fayda |
| 1 | 100 | 1 | 60 |
| 2 | 80 | 2 | 50 |
| 3 | 60 | 3 | 40 |
| 4 | 40 | 4 | 30 |
Meyvenin ve suyun fiyatlarının 1 TL olduğunu varsayalım. Bütçemiz ile hareket edecek olursak, maksimum fayda sağlayacağımız ilk tercih 100 util ile meyve, ikinci tercih 80 util ile meyve, üçüncü tercih için su ve meyve aynı faydaya sahip olduğu için ikisinden biri tercih edilebilir, dördüncü tercih ise 50 util ile su olur. Bütçemizi doğru şekilde değerlendirerek en yüksek faydayı sağlamış olduk.
Marjinal Fayda Hesaplama ve Marjinal Fayda Formülü
Marjinal fayda nedir sorusuna cevap sunduk. Peki marjinal fayda formülü nedir ve marjinal fayda nasıl hesaplanır? sorularına bu bölümde yer vereceğiz.
Marjinal fayda formülü = Toplam faydadaki değişim / tüketilen miktardaki değişim
| Tüketim Miktarı | Marjinal Fayda | Toplam Fayda |
| 0 Birim | – | – |
| 1 Birim | 10 | 10 |
| 2 Birim | 5 | 15 |
| 3 Birim | 3 | 18 |
| 4 Birim | – | 18 |
| 5 Birim | -2 | 16 |
Yukarıdaki tablodaki örneğimizi kullanarak formülü uygulayalım. Tüketilen malın 2 birimde ne kadar marjinal fayda oluşturduğunu öğrenmek için;
Marjinal Fayda = (15-10) / (2-1) olur ve 2.birimde 5 fayda alınmıştır.
Marjinal Fayda Nasıl Hesaplanır? Marjinal Fayda Formülü Nedir? adlı yazımızda, marjinal faydanın iktisatta ne anlam ifade ettiği, nasıl hesaplandığı ve formülünün ne olduğu hakkında bilgileri aktardık. Forex Piyasası ve Gelişimi yazımızı okudunuz mu?
